Muhteşem

AYAS PAŞA, osmanlı sadrazamı (Avlonya 1482-?, 1539). Aslen arnavuttur. 2. Bayezid devrinde devşirme olarak saraya alındı, En­derun’da terbiye gördü. Ağalıkla çırağ edildi. Şah İsmail’e karşı yapılan Çaldıran* (1514) meydan savaşında Yeniçeri ağası ola­rak bulundu. 1515 yılında sadrazam Sinan* Paşanın Dülkadırlıoğlu Alâüddevle’yi yen­diği Göksün* savaşına katıldı.

Mısır* se­ferinde de Yeniçeri ağası olarak bulundu. Ridaniye* savaşını takip eden, Mısır’ın ve son Memlûk sultanı Tumanbay’ın Osmanlı­lar eline geçmesini sağlayan mücadelelerin hepsine katıldı. 1519 Yılında, Yeniçeri ağalığından ayrıldı. Kanunî’nin tahta çıktı­ğı sırada Anadolu beylerbeyi idi. Canberdi Gazalî isyanının bastırılmasında, Rodos ku­şatmasında (1522) bulundu. Mısır beylerbeyi Ahmed Paşanın isyanı sırasında ikinci vezirdi.

Sadrazam İbrahim Paşa mülkî ısla­hat yapmak üzere Mısır’a gittiği zaman Ayas Paşa, istanbul’da Sadaret kaymakamı olarak bırakıldı. 1526 Macaristan seferin­de üçüncü vezirdi; az sonra tekrar ikinci ve­zir oldu. ölümüne kadar Kanunî’nin yaptı­ğı bütün seferlere katıldı. Sadrazam ibrahim Paşanın sarayda boğdurulmasından sonra (15 mart 1536 gecesi), sadarete getiril­di ve ölünceye kadar bu mevkide kaldı. Sa­dareti sırasında Arnavutluk, Korfu (Osman­lı tarihlerinde Körföz ve Körfes; 1537), Boğdan (1538) seferlerine gitti. O sırada sal­gın olan veba hastalığına tutularak Öldü.

Ayas Paşa kendinden öncekiler gibi kudretli bir devlet adamı olmaktan çok bir savaş adamı idi. Büyük servetinin bir kısmını Vize civarında Saray kasabasında hayrat yaptır­mak için harcamış; cami, medrese, mektep ve imaret gibi tesisler vücuda getirmiştir. İs­tanbul’da da Fındıklının üstündeki bir sem­te, Ayas Paşaya izafeten Ayazpaşa adı ve­rilmiştir.